Năm nguyên tắc đầu tiên của nghệ thuật và thiết kế giúp bạn trở thành nhiếp ảnh gia giỏi hơn

Nhiếp ảnh không chỉ là kỹ thuật bấm máy hay ánh sáng hoàn hảo, mà còn là nghệ thuật kể chuyện bằng hình ảnh. Một bức ảnh ấn tượng luôn bắt nguồn từ khả năng nắm bắt và vận dụng những nguyên tắc cơ bản của nghệ thuật thị giác. Theo bài viết từ PetaPixel, năm yếu tố đầu tiên trong nghệ thuật và thiết kế – điểm, đường, hình, khối và không gian – chính là nền tảng giúp người chụp nâng tầm tư duy sáng tạo và truyền tải cảm xúc sâu sắc hơn qua từng khung hình.

“Điểm” là yếu tố thị giác nhỏ nhất nhưng có sức hút mạnh mẽ nhất trong bố cục. Một chấm sáng giữa nền tối, một chiếc lá rơi giữa khoảng không, hay đôi mắt trong chân dung đều có thể trở thành điểm nhấn khiến người xem dừng lại. Vị trí của điểm cũng quyết định cảm xúc của ảnh: Điểm nằm ở trung tâm mang lại cảm giác cân bằng, còn điểm lệch sang một góc tạo nên sự động và tò mò. Trong nhiếp ảnh, việc xác định rõ “điểm” quan trọng trong khung hình là bước đầu tiên để dẫn dắt ánh nhìn người xem.

Nếu điểm là hạt nhân, thì “đường” là sợi chỉ dẫn ánh mắt đi khắp khung hình. Đường thẳng, cong hay chéo đều mang ý nghĩa riêng: Đường ngang gợi sự yên bình, đường dọc thể hiện sức mạnh, còn đường chéo tạo cảm giác chuyển động. Người chụp có thể tận dụng những đường dẫn tự nhiên như con đường, bờ tường, hàng cây hoặc vệt sáng để hướng ánh nhìn tới chủ thể. Một bức ảnh biết dùng đường dẫn khéo léo sẽ khiến người xem cảm nhận được “nhịp điệu” thị giác và sự liên kết giữa các yếu tố trong không gian.

Ảnh: Skylum

“Hình” được tạo nên từ những đường viền hoặc sự tương phản giữa sáng và tối. Có thể là hình học rõ ràng như tam giác, tròn, vuông, hoặc những hình hữu cơ tự nhiên như bóng người, tán lá, mây trời. Khi biết nhận ra và sắp đặt hình trong khung ảnh, người chụp có thể tạo nên cảm giác cân đối, trật tự hoặc ngược lại – cố ý phá vỡ để mang lại ấn tượng mạnh mẽ hơn. Hình chính là cách nhiếp ảnh gia “điêu khắc” bố cục bằng ánh sáng và góc nhìn.

Dù ảnh là bề mặt hai chiều, “khối” giúp người xem cảm nhận được chiều sâu và thể tích thông qua ánh sáng, bóng đổ và góc chụp. Ánh sáng xiên, tương phản mạnh hay các lớp chồng trong không gian sẽ khiến vật thể trở nên sống động và có “trọng lượng thị giác”. Ví dụ, khi ánh sáng chiếu vào khuôn mặt ở góc 45 độ, khối xương gò má, sống mũi và bờ môi nổi bật sẽ khiến bức chân dung trở nên có hồn hơn. Người chụp hiểu khối sẽ biết cách “nặn hình bằng ánh sáng”, biến ảnh tĩnh thành cảm xúc sống động.

“Không gian” không chỉ là phần trống trong ảnh, mà là nơi tạo nên nhịp điệu, sự cân bằng và chiều sâu cảm xúc. Không gian tích cực là nơi đặt chủ thể, trong khi không gian tiêu cực là khoảng trống xung quanh giúp làm nổi bật chủ thể đó. Một nhân vật nhỏ giữa bầu trời rộng lớn gợi sự cô đơn; ngược lại, một khung hình chật kín chi tiết có thể khiến người xem cảm thấy áp lực hoặc căng thẳng. Khi biết cách sử dụng không gian, người chụp đang điều khiển hơi thở của bức ảnh – cho phép người xem “nghỉ” và “suy ngẫm” trong từng khung hình.

Kỹ thuật là nền tảng, nhưng nghệ thuật nhìn và sắp đặt mới là thứ khiến nhiếp ảnh trở thành ngôn ngữ cảm xúc. Việc hiểu và luyện tập năm nguyên tắc đầu tiên – điểm, đường, hình, khối và không gian – sẽ giúp bạn không chỉ chụp ảnh đẹp hơn, mà còn nhìn thế giới sâu hơn.

Hãy thực hành từng nguyên tắc một cách có ý thức: Hôm nay tập trung vào đường, ngày mai là khối, rồi dần kết hợp chúng. Khi đã làm chủ được những quy luật nền tảng này, mỗi cú bấm máy của bạn sẽ không chỉ ghi lại hình ảnh, mà còn kể một câu chuyện – bằng ánh sáng, cảm xúc và sự tinh tế của người nghệ sĩ cầm máy.